Veri Tabanı Veri Modelleri

Veri Tabanı Veri Modelleri Nelerdir? Veri Tabanı Veri Modelleri Türleri Nelerdir? Bu konumuzda, veri modelleri hakkında detaylı bilgilere ve örneklere ulaşabilirsiniz.

Bilgi Bankası Temmuz 30, 2022 0 1418 Okuma Listesine Ekle

Veri Tabanı Veri Modelleri

Veri modeli, verileri mantıksal düzeyde düzenlemek için kullanılan yapılar, kavramlar ve işlemler topluluğu olarak tanımlanır.

2 çeşit veri modeli vardır.

1. Varlık - İlişki (E-R) Modeli

Bu model kullanılarak önce; VTYS'den bağımsız olarak veriler çözümlenir, veri modellemesi yapılır, veriler ve veriler arası ilişkilerin anlamları ve özellikleri incelenerek E-R çizelgeleri oluşturulur; VT belirlenir ve sonra da E-R çizelgeleri bu sistemin veri modeline dönüştürülerek veri tabanı şemaları oluşturulur.

Varlık ve Varlık Kümesi

Var olan ve benzerlerinden ayırt edilebilen her nesneye varlık (entity) denir. Bir öğrenci, veri tabanı dersi, belirli bir kitap birer varlık olarak değerlendirilir.

Aynı türden benzer varlıkların oluşturduğu kümeye ise varlık kümesi (entity set) adı verilir. Varlık kümeleri iç içe, kesişen ya da ayrık kümeler olabilir. Öğrenciler, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğrencileri, yurtta kalan öğrenciler, renkler, dersler, yıllar, tarihler, satış miktarları vb. varlık kümesi örnekleri olarak sayılabilir.

Nitelik

Bir varlık kümesindeki varlıkların özelliklerini göstermek ve varlıkları birbirinden ayırt etmek için nitelikler (attributes) kullanılır.

Örneğin, "Sicil no, Ad, Soyad, Adres vb." seçilerek kullanılır.

Türetilen Nitelik

Bir nitelik kullanılarak bir başka varlık niteliği elde edilebiliyorsa, bu yeni niteliğe türetilen nitelik adı verilir.

Örneğin, “personel” varlığının “doğum tarihi” niteliğinden yararlanılarak “yaş” niteliği elde edilebilir. Bu örnekte “yaş” niteliği türetilen niteliktir, tasarımda ayrıca tanımlanmasına gerek yoktur.

Birleşik Nitelik

Birden fazla nitelik birleştirilerek yeni bir nitelik oluşturulabilir. Bu tür niteliklere birleşik nitelik adı verilir.

Örneğin, “mahalle”, “cadde”, “sokak”, “apartman”, “posta kodu” ve “şehir” gibi nitelikler birleştirilerek “adres” isimli yeni bir nitelik oluşturulabilir.

İlişki

Varlıklar arasındaki bağıntıya ilişki adı verilir.

İkili ilişki:

bir öğrenci ile bir ders
bir firma ile bir malzeme

Üçlü ilişki:

Bölüm, öğrenci ve ders

2. İlişki Kümesi

Aynı türdeki ilişkilerin oluşturduğu kümeye ilişki kümesi denir.

İlişki Kümesi Örnek 1:

Aşağıdaki iki varlık kümesini göz önüne alalım:

E1 = { Ali, Ayşe }

E2 = { Matematik, Fizik }

Bu varlık kümeleri için öğrenci ve aldığı ders ilişkileri aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

R1 = { (Ali, Matematik) } R2 = { (Ali, Fizik) }

R3 = { (Ayşe, Matematik) } R4= { (Ayşe, Fizik) }

İlişki Kümesi Örnek 2:

Aşağıdaki şekilde “öğrenci” ve “ders” varlık kümeleri ile bu iki varlık kümesi arasındaki “aldığı” ilişki kümesi görülmektedir.

Çoklu İlişki Kümesi

İlişki kümeleri ikili, üçlü, dörtlü vb. olabilir. Üçlü, dörtlü vb. ilişki kümesi yerine, istenirse birkaç ikili ilişki kümesi de kullanılabilir.

İlişki Türleri

A ve B varlık kümeleri arasında tanımlanan (A ve B varlık kümeleri aynı da olabilir), A'dan B'ye bir ilişki kümesi, eşleme sınırlamaları açısından aşağıdaki dört türden birinde olabilir.

Birden-bire (one-to-one)
Birden-çoğa (one-to-many)
Çoktan-bire (many-to-one)
Çoktan-çoğa (many-to-many)

İlişki Türleri : Birden-bire (1-1)

Her a ile en çok bir b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir (aÎA, bÎB).

Örnek: “Evlilik” ilişkisi T.C. Medeni Kanunu’na göre birden-bire’dir.

İlişki Türleri : Birden-çoğa (1-n)

Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir.

Örnek: “Bölüm” ve “Öğrenci” varlık kümeleri arasındaki “Okuyan” ilişkisi, bölümden öğrenciye doğru birden-çoğa şeklindedir.

İlişki Türleri : Çoktan-bire (n-1)

Her a ile en çok bir b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir.

Örnek: “Öğrenci” ve “Bölüm” varlık kümeleri arasındaki “Okuduğu” ilişkisi, öğrenciden bölüme doğru çoktan-bire şeklindedir.

İlişki Türleri : Çoktan-çoğa (n-m)

Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir.

Örnek: “Öğrenci” ve “Ders” varlık kümeleri arasındaki “Aldığı” ilişkisi, çoktan-çoğa şeklinde bir ilişkidir.

Anahtar (Key)

Anahtar bir veya birden fazla alanın bir satır için niteleyici olarak girilmesi için zorlanan bir çeşit zorlayıcıdır.

2 çeşit anahtar vardır:

Birincil Anahtar (Primary Key)
Yabancı Anahtar (Foreign Key)

1. Birincil Anahtar

Bir kayıta ulaşmayı sağlayacak anahtar veridir. Örneğin, öğrenciler arasında iki Ahmet var. Arama yaparken istediğimiz Ahmet’i bulmak için her bir öğrenciye özel bir numara olmalıdır.

Örneğin, öğrenci numarası Ahmet için birden fazla alanda birlikte birincil anahtar olabilir.

2. Yabancı Anahtar

Bir tabloya girilebilecek kayıtları başka bir tablonun belli alanındaki verilerle sınırlandırmaya ve ilişkilendirmeye yarar.

Örneğin, öğrencilerin not verilerinin girildikleri tablodaki her satıra öğrenci bilgileri tablosundaki öğrenci no ile eşleşen bir değer girilmesi gibi.