Temel İnternet Kavramları Nelerdir?

İnternet

İnternet, bilgisayar sistemlerini birbirine bağlayan elektronik iletişim ağıdır. TDK, İnternet sözcüğüne karşılık olarak genel ağı önermiştir. İnternet yerine zaman zaman sadece net sözcüğü de kullanılır. İnternet, çok protokollü bir ağ olup bilgisayarları birbirlerine bağlar. Bilgisayarlar arasında bilgi çeşitli protokollere göre paketler hâlinde transfer edilir.

Web Sayfası

İnternet siteleri içerisinde bulunan metin, resim, ses ve görsel olarak zenginleştirilmiş yapılardan oluşan sayfalardır. Bir web adresinde bulunan sayfalarının toplamı web sitelerini oluşturmaktadır. Web sayfaları HTML, CSS, JS, ASP, PHP ve diğer programlama dilleri ile oluşturulurlar.

İnternet Tarayıcısı (Web Browser)

Kullanıcı ile web siteleri arasındaki bağlantıyı sağlayan görsel yazılımlardır. İnternet kullanıcısın bilgisayarı ile internet sitelerinin depolandığı bilgisayarlar (web server) arasında kurulan bağlantıyı sağlarlar. Bağlantı esnasında verilerin karşılıklı olarak güvenli bir şekilde transfer edilmesi için gerekli olan şifreleme ve gerekli güvenliğinin sağlanması gibi işleri yerine getirirler. Günümüzde en bilinen ve en çok kullanılan internet tarayıcıları; Internet Explorer, Mozilla, Firefox, Google Chrome, Opera, Apple Safari vb. gibi tarayıcılardır.

WWW (World Wide Web)

Türkçe karşılığı; ‘Dünya Çağında Ağ" olan bu kavram, HTML(Hyper Text Markup Language / Zengin Metin İşaret Dili) tabanlı dosyalardan oluşan siteleri taramak amacıyla kullanılır. WWW temelde HTTP(Hyper-Text Transfer Protocol / Hiper-Metin Transfer Protokolü) üzerinde çalışır ve web browserlar kullanılarak bahsedilen işlemler gerçekleştirilir.

URL (Uniform Resource Locator)

Web tarayıcı aracılığı ile ziyaret edilen sitenin adresine URL denir. URL'nin ilk bölümü transfer protokolünü (http, https, ftp, mailto vb.), ikinci bölümü alan adını (onurkul.com.tr, hotmail.com, google.com vb.), diğer bölüm dizin ve sayfanın dosya adını gösterir.

HTTP (HyperText Transfer Protocol)

Http protokolü, internet üzerinde sunucu ve istemci arasındaki veri transferi kurallarını belirler. Bir web sayfasının adresini yazarken başına http konulmadığında, tarayıcı bunu otomatik ekler, çünkü sunucudan siteye ait istenilen bilgilerin alınabilmesi için isteğin http protokolü ile yapılması gerekir.

HTTPS (HyperText Transfer Protocol Secure)

İnternette sunucudan istemciye aktarılan verilen başkaları tarafından okunamayacak şekilde nasıl aktarılacağına dair kuralları belirleyen protokoldür. Https'ye sahip siteler ziyaret edildiğinde adres çubuğunda http yerine https yazar. Https ile bağlantı kurulan sitelerde, transferi yapılan veri yalnızca istemci ve sunucu tarafından okunacak şekilde şifrelenir.

Alan Adı (Domain)

Alan adı, bir web sitesinin internet üzerindeki adı ve adresidir. Alan adları, “ip adresi” denilen, bilgisayarların birbirini tanımasını sağlayan numara sisteminin basitleştirilmiş ve akılda kalması için kelimelerle ifade edilmiş halidir.

Alt Alan Adı (Sub Domain)

Aynı alan adına bağlı birden fazla alt alanlar açılarak birbirinden bağımsız kullanılabilir. Açılan bir alt alan varsa adından önce nokta konularak kullanılabilir. Örnek: projeler.onurkul.com.tr 

DNS (Domain Name System)

İnternet üzerinde yer alan tüm sitelerin bir IP adresi vardır. Ancak IP adreslerini akılda tutmak zor olduğu için siteler alan isimleri ile kullanılır. DNS, akılda kalması kolay adreslerin (deneme.com.tr gibi) IP karşılığını veren sistemlerdir. Sitelerin alan adlarının karşılığı olan IP adresleri bir veritabanında tutulur. Bu veritabanlarına DNS sunucular denilir.

SSL (Secure Socket Layer)

İnternet üzerinde bilgi transferi sırasında güvenlik ve gizliliğin sağlanması amacıyla Netscape tarafından geliştirilen bir güvenlik protokoldür. SSL, gönderilen bilginin kesinlikle ve sadece doğru adreste deşifre edilmesini sağlar.  Veri akışında kullanılan şifreleme yönteminin gücü kullanılan şifre anahtarının uzunluğuna bağlıdır. SSL protokolü günümüzde 128 bitlik şifreleme kullanmaktadır. 128 bitlik bir şifreleme 2128 farklı değer alabilir ve çözülebilmesi çok büyük maliyet ve zaman gerektirir.

Köprü (Hyper-Link)

Bağlantı (Link) ile aynı işlevi görürler ve birbirleri yerine kullanılabilen ifadelerdir. Aralarındaki fark ise, köprüde üzerlerine tıklandığı zaman aynı site içerisindeki sayfaları birbirine bağlamak için değil, farklı web sitelerine veya farklı web sitelerinde bulunan sayfalara erişmek için kullanılır.

Bağlantı (Link)

Sayfalar arasında bağlantıları sağlamak için kullanılır. Kullanıcılar bağlantı içeren bir nesneye tıklayarak, nesne üzerine daha önceden tanımlanmış sayfaya yönlendirilirler.

Web Barındırma (Hosting)

Hosting veya Barındırma, bir web sitesinde yayınlanmak istenen sayfaların, resimlerin veya dokümanların internet kullanıcıları tarafından erişebileceği bir bilgisayarda tutulmasıdır.

İstemci (Client)

Bir ağ üzerinde, sunucu bilgisayarlardan hizmet alan kullanıcı bilgisayarlarıdır. Bilgiye erişim yetkileri sunucu tarafından belirlenir. Eğer bir bilgisayardan internete bağlanılarak web siteleri ziyaret ediliyorsa o bilgisayar "İstemci (Client)" bilgisayardır. Yani İstemci bilgisayarlar Sunucu bilgisayarlara bağlanarak onlardan bilgi alırlar.

Sunucu (Server)

Teknik olarak ele alındığında sunucu; verilerin, bilgisayar ağları üzerinden kullanıcıların erişimine açık olarak barındırıldıkları bilgisayar sistemlerine verilen isim. Daha basit bir ifadeyle sunucu, kullanıcının verilere online olarak ulaşabilmesini sağlayan, bu verileri onların kullanımına sunan sistemlerdir.

Vekil Sunucu (Proxy Server)

İnternette erişim için kullanılan ara sunucudur. Proxy kullanıldığında, bir sayfa bağlanmak istenildiğinde, istek proxy server’a iletilir. Proxy server istenilen sayfaya bağlanarak aldığı içeriği istekte bulunan tarayıcıya iletir.

TCP/IP Protokolü (Transmission Control Protocol / Internet Protocol)

TCP/IP protokolü (Transmission Control Protocol / Internet Protocol) bilgisayarlara ağ üzerinden aynı seviyede haberleşme imkânı sunarlar. Bu protokol ile her bir bilgisayar için bir adet olmak üzere bir IP adresi verilir. Tüm haberleşme ve veri iletişimi IP adresleri üzerinden sağlanmaktadır. Aynı anda aynı ağ üzerinde aynı IP adresine sahip sadece bir bilgisayar bulunabilir. Kullanılmakta olan bir IP ile ağa bağlanmaya çalışan bir bilgisayara sistem bağlantı izni vermez. Dünya üzerinde farklı konumlarda bulunan bilgisayarların haberleştirilebilmesi için IP adresleri gerekmektedir.

IP Adresi

TCP/IP protokolü içerisinde kullanılan ve bilgisayarların birbirleri ile iletişim kurmalarını sağlayan internet ağı üzerinde veya yerel ağ üzerinde aynı anda bir tane bulunabilecek numaralardır. IP (İnternet Protokolü) ile farklı bilgisayarların gönderdikleri verilerin doğru yere gitmesi ve doğru noktadan veri alınmasını sağlarlar. IP adresi bilgisayarların T.C. kimlik numarası olarak düşünülebilir. Ağ erişimi olan bir cihazın mutlaka IP adresine sahip olması gerekmektedir.

Bant Genişliği (Bandwidth)

Bant genişliği, kullanılan iletişim aracı üzerinden belli bir sürede ne kadar verinin karşı tarafa gönderilebileceği ve karşı taraftan ne kadar veri transferi yapılabileceğini belirten bir kavramdır.

FTP (File Transfer Protocol)

İnternet üzerinde dosya aktarımı ve paylaşımını sağlayan protokoldür. Dosyalar FTP sunucu denilen bir veya daha fazla bilgisayar üzerinde tutulur.

TELNET

Uzaktaki bir bilgisayara bağlanarak, o bilgisayarı tıpkı kendi bilgisayarımız gibi kullanmamızı sağlayan bir protokoldür.

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol)

E-posta göndermek için istemci ile sunucu arasındaki iletişim şeklini belirleyen protokoldür. Sadece e-posta gönderimi yapmak için kullanılan bu protokolde istemci SMTP sunucusuna bağlanarak gerekli kimlik kontrollerini yaptıktan sonra postayı sunucuya gönderir.

POP3 (Post Office Protocol Version 3)

POP3, e-postaların alınmasını ve yönetilmesini sağlayan bir protokoldür. Posta kutusuna (mail sunucusuna) gelen postaları almak için kullanılır. Bu yapıya göre kullanıcı postaları tek bir dizinde (Inbox- Gelen Kutusu) tutulur. Kullanıcı, bu dizine postaları almak için bağlandığında, tüm dosyalar bu dizinden kendi bilgisayarına taşınır. Sunucu üzerinde postaların kopyası tutulmaz.

IMAP (Internet Message Access Protocol)

POP3 gibi postaları almak için kullanılan bir protokoldür. Aralarındaki en büyük fark, postaların sunucuda tutulup bilgisayara aktarılmamasıdır. Yani postalar sunucu ve bilgisayarın her ikisinde de bulunacaktır. Dolayısıyla başka bilgisayarlardan postalara erişim mümkün olacaktır.